Wnioski ze szwajcarskiego szczytu pokojowego dotyczącego Ukrainy. „Rozwiązanie konfliktu może mieć powodzenie”

W spotkaniu nie byli obecni przedstawiciele Rosji. Podczas planowania organizacji konferencji szef rosyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Sergiej Ławrow odrzucił rozmowy i ocenił spotkanie jako „podstęp” Zachodu. Zgłosił także, że zakończenie walk na Ukrainie będzie możliwe, tylko gdy uwzględnione zostaną interesy Rosji. Na zgromadzeniu obecny był z kolei prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który podkreślił potrzebę przygotowania międzynarodowego planu pokojowego, licząc na przedstawicieli z całego świata. Jego zdaniem najważniejsze jest przywrócenie integralności terytorialnej Ukrainy, wycofanie wszystkich wojsk rosyjskich, ochronę dostaw żywności i energii, a także bezpieczeństwo nuklearne. Wskazywał na wartości ogólnoświatowe, takie jak suwerenność i integralność terytorialna, które powinny uniemożliwić innemu państwu grożenia bronią jądrową, odcinania od pożywienia oraz zmieniania granic. Politykowi zależy, aby spotkania z partnerami z całego świata pozwoliły na zbudowanie mapy dalszych kroków w celu zakończenia wojny.

W podobnym tonie wypowiadali się przedstawiciele innych krajów, które wysłały swoje delegacje do Buergenstock. Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych Kamala Harris zapewniła, że funkcjonowanie porządku światowego opartego na prawie międzynarodowym to jedno z głównych zadań administracyjnych prezydenta Joe Bidena. Prezydent Andrzej Duda w swojej wypowiedzi przywołał takie określenia jak imperializm i kolonializm Rosji, na który nie ma zgody we współczesnym świecie. Wspomniał także i skrytykował politykę Białorusi, która umożliwiła Rosji ataki na Ukrainę ze swojego terytorium. Nazwał Aleksandra Łukaszenkę „marionetką” Rosji. Wypowiedź prezydenta Polski poparł prezydent Francji Emmanuel Macron, który także zwrócił uwagę i skrytykował imperialistyczną politykę Rosji.

Kanclerz Niemiec Olaf Scholz zabrał głos, wskazując na potrzebę szerszych oddziaływań, które mogłyby przerwać agresywną politykę Rosji niż tylko zawieszenie broni, po której mogłaby ona dalej prowadzić podobne działania na innym terytorium. Konieczne jest zatem zbudowanie rozwiązań mogących przynieść trwały pokój. Wśród głosów z dalszych części świata warto przywołać wypowiedź prezydenta azjatyckiego kraju Timoru Wschodniego, który wskazuje, że prawo międzynarodowe powinno obowiązywać i być przestrzegane przez wszystkich członków krajów jednakowo. Co wybrzmiało także w wypowiedzi prezydenta Chile Gabriela Borica.

Politycy byli zgodni, że rozwiązanie konfliktu na Ukrainie może mieć powodzenie, tylko jeśli wdrożone zostaną reguły prawa międzynarodowego, zwłaszcza te zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych (na mocy której powstało ONZ). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że użycie siły zbrojnej przez Rosję przeciwko Ukrainie stanowi pogwałcenie art. 2 ust. 4 Karty Narodów Zjednoczonych (KNZ). Ukraina natomiast skorzystała z prawa do samoobrony. Zgromadzenie ogólne oceniło jako naruszającą postanowienia KNZ decyzję Rosji o uznaniu niepodległości dwóch separatystycznych obszarów na wschodniej Ukrainie i wezwało do jej natychmiastowego odwołania. Potępiło także udział Białorusi w tej agresji i wezwało do przestrzegania międzynarodowych zobowiązań.

Kolejny dzień szczytu skoncentrowany był na rozmowach prowadzonych w ramach 3 wcześniej opisanych grup roboczych. Temat ich prac dotyczył bezpieczeństwa jądrowego, bezpieczeństwa dostaw żywności oraz przestrzeganie podstawowych zasad humanitarnych, w tym ostatnim panelu brał udział polski prezydent Andrzej Duda. Drugi dzień obraz oraz cała konferencja zwieńczona została wspólnym komunikatem końcowym, w którym podkreślano konieczność zagwarantowania integralności terytorialnej Ukrainy. Położono w nim również nacisk na bezpieczeństwo siłowni jądrowych, kwestie swobody żeglugi na Morzu Czarnym oraz wymiany jeńców pomiędzy stronami. Pod treścią komunikatu podpisało się 80 z 92 biorących w szczycie krajów i organizacji pozarządowych. Nie zrobiło tego z kolei 12 pozostałych, wśród nich Indie czy Arabia Saudyjska. Obecnie trwa drugi, ostatni dzień konferencji, a członkowie poszczególnych państw uczestniczą w 3 panelach tematycznych, które zostały przedstawione w wystąpieniu początkowym prezydent Szwajcarii. Prezydent Polski Andrzej Duda uczestniczy w tym poświęconym prawie humanitarnym.