Pierwsze zamówienie na czeskie śmigłowce wielozadaniowe i szturmowe zrealizowane

Ich dostawa na lotnisko w Pardubicach wieńczy proces zapoczątkowany jeszcze w grudniu 2019 roku, gdy przedstawiciele ministerstwa obrony podpisali umowę na zakup 12 amerykańskich śmigłowców.

Czeskie siły zbrojne, dość zaskakująco dla obserwatorów, z dwóch rozważanych amerykańskich maszyn (UH-60M oraz UH-1) wybrały ta drugą, oferowaną przez firmę Bell konstrukcję. W ramach zamówienia o wartości 14.6 miliarda czeskich koron (około 630 milionów dolarów) zamówiono łącznie 12 fabrycznie nowych wiropłatów, z tego 4 śmigłowce szturmowe AH-1Z oraz 8 śmigłowców wielozadaniowych UH-1Y. Poza samymi maszynami czeskie zamówienie obejmowało pakiet uzbrojenia (między innymi pociski przeciwpancerne AGM-114 Hellfire czy pociski precyzyjne APKWS) oraz szkoleniowy (jego główną częścią były symulatory). Kolejna, zawarta osobno, umowa z firmą Bell Textron dotyczyła z kolei trwającego do 2026 roku wsparcia logistycznego w eksploatacji nowego sprzętu.

Dostawy zakupionych śmigłowców rozpoczęły się w 2023 roku a ich zakończenie miało miejsce właśnie wraz z czerwcową dostawą ostatnich dwóch UH-1Y. Wszystkie z nowych nabytków trafiają do 22 Bazy Lotnictwa Śmigłowcowego w Náměšť nad Oslavou. Lotnictwo śmigłowcowe czeskich sił zbrojnych było dotychczas oparte na wiropłatach sowieckiej i postsowieckiej produkcji, mowa o rodzinie maszyn transportowych Mi-17 oraz szturmowych Mi-24/35. To właśnie, łącznie kilkadziesiąt, należących do kilku podwariantów, maszyn tych rodzin stanowiło do niedawna główny potencjał czeskich sił zbrojnych w tej dziedzinie. Jednak zarówno możliwości taktyczne Mili, jak i zdolność do skutecznego zabezpieczenia ich eksploatacji, bez wsparcia „partnera” ze wschodu, stawiały możliwość ich dalszego, skutecznego wykorzystania pod znakiem zapytania.

Powyższe czynniki, wraz z inwazją Rosji na Ukrainę stały u podstaw kolejnej decyzji czeskich SZ. Mianowicie w 2022 roku ogłoszono, że do kraju trafi więcej maszyn amerykańskiego Bella, łącznie 6 kolejnych śmigłowców szturmowych AH-1Z oraz 2 wielozadaniowe UH-1Y. Co ciekawe, w przeciwieństwie do pierwszej, właśnie zakończonej dostawy zostaną one przekazanie nieodpłatnie. Jest to możliwe dzięki programowi Excess Defense Articles, w ramach którego USA mogą przekazywać wycofany przez siebie (w tym wypadku przez USMC) sprzęt państwom sojuszniczym. Jedynymi nakładami, jakie poniosą nasi południowi sąsiedzi będą te związane z rozkonserwowaniem, modyfikacjami i transportem nowych nabytków do kraju. Warto dodać, że amerykańska decyzja to rekompensata związana z kolei z przekazaniem kilkunastu czeskich śmigłowców szturmowych Mi-24/35 ukraińskim SZ, co pozwoliło uzupełnić straty i wzmocnić ich potencjał w newralgicznym momencie.