Drugi polski AWACS już w kraju. Wartość transakcji to ponad 200 milionów złotych

Historia pozyskania pierwszych polskich AWACS-ów ma związek z konfliktem ukraińskim i kolejnymi „wtargnięciami” rosyjskich środków napadu powietrznego w polską przestrzeń powietrzną. Najbardziej znanym z nich było odnalezienie rosyjskiego pocisku manewrującego rodziny Ch-55 w lesie pod wsią Zamość w pobliżu Bydgoszczy.

Oba płatowce to maszyny, których wcześniejszym użytkownikiem były siły powietrzne Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

Powyższe wydarzenia wpłynęły na podjęcie decyzji o szybkim wzmocnieniu zdolności do obserwacji polskiej przestrzeni powietrznej poprzez zakup maszyn AEW&C, decyzję tą ogłosił ówczesny szef resortu obrony, Mariusz Błaszczak, w lipcu 2023 roku.

Z racji pilnego charakteru sięgnięto nie po fabrycznie nowe produkty, lecz rozwiązanie „z półki”, dokładniej dwa samoloty Saab 340 AEW&C z systemem zadaniowym Erieye, które stronie polskiej zaoferowała firma Saab. Oba płatowce to maszyny, których wcześniejszym użytkownikiem były siły powietrzne Zjednoczonych Emiratów Arabskich, kraj ten umowę dotyczącą ich zakupu podpisał w 2009 roku, z kolei eksploatację maszyn rozpoczęto kilka lat później. Ich kariera nie potrwała jednak długo, bowiem już po 10 latach zostały zastąpione, przez dostarczone również przez szwedzką firmę, samoloty AEW&C Globaleye. Powrót dwóch turbośmigłowych Saabów 340 do Szwecji był elementem porozumienia obydwu stron w kwestii rozliczenia tej transakcji.

Zgodnie z komunikatem przedsiębiorstwa wartość polsko-szwedzkiej transakcji wyniosła około 600 milionów szwedzkich koron, czyli ponad 200 milionów złotych. Jest to stosunkowo niską w obrębie tej klasy maszyn, spowodowana między innymi faktem sięgnięcia po używane maszyny. Jednocześnie dzięki takiej decyzji istotnie skrócono czas oczekiwania na dostawę, którą w tym samym komunikacie określono na lata 2023-2025.

Przez kolejne miesiące trwały w Szwecji modyfikacje i przygotowania maszyn do przekazania nowemu użytkownikowi, ich ukoronowanie miało miejsce w marcu oraz czerwcu obecnego roku, gdy odpowiednio pierwszy i drugi Saab 340 wylądowały w Gdyni.

Przybycie do kraju drugiej i ostatniej z zakupionych w Szwecji maszyn wieńczy zapoczątkowany w 2023 roku proces zakupu i dostaw, jednak nie jest końcem procesu odbiorów i wdrożenia nowego sprzętu do SZ RP. Od kilku miesięcy załogi oraz personel naziemny polskich AWACS-ów przechodzą intensywne szkolenia mające im pozwolić na efektywne wykorzystanie nowego sprzętu. Zgodnie ze słowami sekretarza stanu w MON Pawła Bejdy rozpoczęcie wykorzystania operacyjnego ma nastąpić „w niedługim czasie”.

Wraz z tym wydarzeniem nasz kraj pierwszy raz dysponować będzie suwerennymi zdolnościami w tym zakresie. Para maszyn wczesnego ostrzegania uzupełni zdolności sojusznicze, stanowiąc znaczne wzmocnienie możliwości detekcji celów powietrznych, ze szczególnym naciskiem na cele nisko lecące takie jak pociski manewrujące czy „samobójcze” bezzałogowe statki powietrzne.