Polscy żołnierze wzięli udział w uroczystościach w Holandii upamiętniających Operację „Market Garden"

W ramach uroczystości w holenderskim Arnhem upamiętniono polskich, brytyjskich i amerykańskich żołnierzy, którzy 80 lat temu wzięli udział w Operacji „Market Garden". Uroczystość miała miejsce na placu Airborneplein, pod znajdującym się w centralnym miejscu pomnikiem Airborne Monument.

Na placu zgromadziły się tysiące ludzi – mieszkańców Arhnem i okolicznych gmin. Nie zabrakło tam także dowódcy gen. bryg. Michała Strzeleckiego wraz z żołnierzami 6. Brygady Powietrznodesantowej im. gen. bryg. Stanisława Sosabowskiego, brytyjskiego pułku spadochronowego Parachute Regiment, rodzin weteranów i przedstawicieli Polonii.

Pod Airborne Monument oficjalne delegacje złożyły wieńce. Odegrano hymny brytyjski, polski oraz holenderski. Obchody zwieńczył spektakl pt. „Bridge to Liberation”.

Drugi dzień obchodów rozpoczął się na historycznych wrzosowiskach Ginkelse Heide w Ede - miejscu, gdzie 80 lat wcześniej lądowali alianccy spadochroniarze. Na początku uroczystości odbyło się masowe desantowanie żołnierzy z wielu statków powietrznych. Wśród skoczków znaleźli się m. in. dowódcy jednostek powietrznodesantowych państw NATO, w tym gen. bryg. Michał Strzelecki oraz polscy spadochroniarze z 6. BPD. W skokach uczestniczyło ponad 700 spadochroniarzy wojsk sojuszniczych NATO, biorących udział w ćwiczeniach „Falcon Leap”, tradycyjnie poprzedzających obchody Operacji "Market Garden".

Uroczystości upamiętniające Operację "Market Garden" odbyły się też pod pomnikiem spadochroniarzy w holenderskim Ede. Głos zabrali przedstawiciele władz holenderskich oraz m.in. dowódca brytyjskiego Parachute Regiment. Wieńce pod pomnikiem złożyli dowódcy jednostek z Polski i Wielkiej Brytanii. Po uroczystości składania wieńców wciągnięto na maszty flagi Wielkiej Brytanii, Polski i Holandii oraz odegrano hymny brytyjski, polski oraz holenderski.

Po uroczystościach w Ede i niezwykłym pokazie skoków spadochronowych nadszedł czas na upamiętnienie Rocznicy Operacji Market-Garden w Driel. Uroczystość rozpoczęła się poruszającymi przemówieniami, oraz wyjątkowym pokazem skoków spadochronowych wykonanych przez żołnierzy 6. Brygady Powietrznodesantowej. Następnie pod pomnikami generała Stanisława Sosabowskiego I Surge Polonia zostały złożone wieńce i kwiaty, w tym także przez delegacje z 6. Brygady Powietrznodesantowej. Po uroczystościach na Placu Polskim rozpoczęła się Msza Święta w kościele Najświętszej Marii Panny w Driel.

Na zakończenie obchodów upamiętniających bohaterów operacji „Market Garden” odbyła się uroczystość na Cmentarzu Wojennym w Arnhem-Oosterbeek (British War Cemetery) znajdującym się pod opieką Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów, na którym spoczywa 1764 alianckich żołnierzy, w tym 73 spadochroniarzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Uroczystość odbyła się z pełnymi honorami woskowymi. W ich ramach odbyło się nabożeństwo ekumeniczne z udziałem kapelanów różnych wyznań chrześcijańskich, po którym złożono kwiaty i wieńce na grobach poległych.

Z okazji obchodów rocznicy Bitwy pod Arnhem w Holandii rozegrano też piłkarski mecz towarzyski. Po jednej stronie boiska stanęli spadochroniarze z 6. Brygady Powietrznodesantowej, a po drugiej zawodnicy RKSV Driel – holenderskiego klubu piłkarskiego, założonego w 1945 roku.

Celem Fundacji Stichting Driel-Polen jest kultywowanie pamięci udziału 1. Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Bitwie podArnhem poprzez organizowanie corocznych uroczystości upamiętniających desant, rozpowszechnianie informacji na temat udziału w niej polskich żołnierzy oraz angażowanie mieszkańców Driel w uroczystości.

Polscy spadochroniarze z 6. Brygady Powietrznodesantowej w Holandii przebywają od kilku dni, bowiem biorą tam udział w międzynarodowych ćwiczeniach Falcon Leap 2024 z udziałem ok. 1200 żołnierzy z 12 krajów NATO. Ich celem jest integracja żołnierzy jednostek powietrznodesantowych Sojuszu Północnoatlantyckiego i wymiana doświadczeń.

Organizatorem Falcon Leap jest 11. Brygada Powietrzna Królewskiej Armii Holenderskiej oraz 336. Dywizjon Królewskich Holenderskich Sił Powietrznych. Samoloty transportowe 336 Dywizjonu Dowództwa Mobilności Powietrznej Królewskich Holenderskich Sił Powietrznych zapewniają transport lotniczy wspólnie z partnerami międzynarodowymi.

Przypomnijmy, że operacja "Market Garden" została przeprowadzona w dniach 7–26 września 1944 r. na terenie Holandii pomiędzy miastami Eindhoven i Arnhem.

W operacji "Market Garden" brały udział następujące jednostki aliantów:

• brytyjska 1. Dywizja Powietrznodesantowa generała majora Roberta Urquharta
• amerykańska 82. Dywizja Powietrznodesantowa generała majora Jamesa Gavina
• amerykańska 101. Dywizja Powietrznodesantowa generała majora Maxwella Taylora
• polska 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa generała brygady Stanisława Sosabowskiego;
• brytyjski XXX Korpus generała porucznika Briana Horrocksa

Operacja miała na celu błyskawiczne przeniesienie walk na terytorium Niemiec i tym samym szybszego zakończenia wojny.

Aliantom udało się przejąć kontrolę nad pierwszymi mostami, ale ostatecznym rezultatem operacji była całkowita porażka, ponieważ nie zdobyto ostatniego mostu w Arnhem. Niemiecka kontrofensywa unicestwiła brytyjską I Dywizję Powietrznodesantową i spowodowała większe straty od tych, które alianci ponieśli podczas lądowania w Normandii. Ich klęska uważana jest za ostatnie zwycięstwo taktyczne III Rzeszy.

Elitarna brytyjska 1. Dywizja Powietrznodesantowa, która walczyła pod Arnhem, została okrążona przez Niemców i doszczętnie zniszczona. Z 10 005 spadochroniarzy tej brytyjskiej dywizji stracono 7578; ocalało jedynie 2827. Zginęło 1300 żołnierzy, a ponad 6 tys. dostało się do niewoli lub zostało rannych. Polska 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa straciła 342 ludzi (w tym 93 poległych).

Amerykańskie jednostki spadochronowe biorące udział w operacji „Market Garden”, licząc zabitych, rannych i w niewoli, straciły 5847 żołnierzy.

Straty wśród wszystkich desantowanych jednostek były olbrzymie. Wyniosły one blisko 12 tys. spadochroniarzy z całkowitej liczby 35 tys. desantowanych żołnierzy.

Walki żołnierza polskiego pod Arnhem zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic: „ARNHEM 18 – 25 IX 1944”.

3 października 2013 r. podczas uroczystej mszy wojskowej w kościele św. Agnieszki w Krakowie odsłonięto tablicę poświęconą żołnierzom 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej poległym pod Arnhem.