Nowe satelity Norwegii zapewnią kluczową łączność nad Arktyką

Obydwa satelity ASBM zostały wyniesione z Bazy Sił Kosmicznych USA Vandenberg w Kalifornii, za pomocą rakiety nośnej Falcon 9. Dolny stopień tej rakiety, oznaczony B1061, zrealizował tym samym już swoją 22 misję wystrzelenia ładunku w przestrzeń kosmiczną. Również i tym razem człon rakietowy został odzyskany – wkrótce po starcie powrócił i bezpiecznie wylądował na należącej do SpaceX barce oceanicznej.

Każdy z wystrzelonych satelitów ASBM waży po około 2 tony i ma przybliżone wymiary 3 x 3 x 4 m. Po pełnym rozłożeniu paneli słonecznych tak urządzenie ASBM-1, jak i ASBM-2, osiągnie rozpiętość rzędu 27 m. Obydwa satelity trafiły po starcie na orbitę transferową do orbity typu Mołnia i każdy z nich osiągnie właściwą, docelową trajektorię korzystając z własnego napędu.

Docelowo satelity ASBM znajdą się na orbicie typu Mołnia o znacznej ekscentryczności. Perygeum tej orbity (punkt najbliżej Ziemi) znajduje się bowiem na wysokości ok. 8100 km, zaś jej apogeum (punkt najdalszy od Ziemi) na wysokości ok. 43500 km. Okres orbitalny każdego z satelitów będzie wynosił mniej więcej 12 godzin. Jednocześnie urządzenia będą krążyć wokół planety w tej samej płaszczyźnie orbitalnej – jedno za drugim w odstępie 8 godzin. Wybrana orbita typu Mołnia cechuje się inklinacją (nachyleniem w stosunku do płaszczyzny ziemskiego równika) 63,4 stopnia.

Wykorzystanie dwóch urządzeń i umieszczenie ich na takiej właśnie orbicie sprawi, że przez cały czas choć jeden z satelitów będzie dostępny na niebie nad Arktyką – północnym biegunem Ziemi i jego okolicami. Tym samym ów region, znajdujący się powyżej 65 stopnia szerokości geograficznej północnej, zyskuje infrastrukturę orbitalną na rzecz stabilnej i bezpiecznej łączności satelitarnej. Jest to o tyle ważne, że obszar ten nie jest efektywnie obsługiwany przez satelity telekomunikacyjne rozmieszczone na orbicie geostacjonarnej (GEO), w płaszczyźnie ziemskiego równika. Wyniesienie ASBM na orbitę typu Mołnia było pierwszym w historii SpaceX wysłaniem ładunku na ten typ orbity.

Urządzenia ASBM-1 i ASBM-2 zostały wybudowane przez koncern Northrop Grumman, na bazie platformy satelitarnej GEOStar-3 tego przedsiębiorstwa. Ten właśnie wykonawca został wskazany do wybudowania satelitów przez Space Norway, jeszcze w 2019 r. Space Norway jest w pełni własnością norweskiego skarbu państwa, a ściślej rzecz biorąc Ministerstwa Handlu, Przemysłu i Rybołówstwa Norwegii. Firma świadczy usługi satelitarne m.in. na rzecz rządów, żeglugi śródlądowej oraz przemysłu.

Obydwa satelity mają na swoich pokładach szereg ładunków użytecznych, które umożliwią im świadczenie usług dla wielu użytkowników końcowych jednocześnie. Po pierwsze, każdy satelita ASBM będzie obsługiwać bezpieczną łączność dla Sił Zbrojnych Norwegii, realizując ją w paśmie X. Po drugie, ma na wyposażeniu dedykowany ładunek dla Sił Zbrojnych USA: moduł EPS-R (Enhanced Polar System-Recapitalization). EPS-R zapewnią bezpieczną szerokopasmową komunikację dla amerykańskiej Marynarki Wojennej i Straży Przybrzeżnej USA realizujących zadania w okolicach Bieguna Północnego.

Działając w służbie wojsk Norwegii i USA nowe satelity przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa NATO. Każdy z dwóch nowych satelitów ma również na pokładzie swój ładunek Global Xpress (GX) Ka-Band. Będzie on obsługiwany przez komercyjnego operatora Viasat i pozwoli świadczyć usługi łączności szerokopasmowej odbiorcom lotniczym, morskim i naziemnym działającym na daleko na północy. Urządzenia wyposażone są także w monitory promieniowania, które będą realizować zadania dla Komisji Europejskiej.

Wracając do funkcjonalności wojskowych urządzeń ASBM, to warto odnotować, że same systemy EPS-R zostały na mocy odrębnego kontraktu z U.S. Space Force również wyprodukowane przez firmę Northrop Grumman. Strona spaceflightnow.com podaje, że ładunki Enhanced Polar System-Recapitalization stanowią wojskowy system komunikacji satelitarnej (MILSATCOM) o ekstremalnie wysokiej częstotliwości (EHF), zaprojektowany w celu zapewnienia całodobowej bezpiecznej, niepoddającej się zakłóceniom komunikacji o niskim prawdopodobieństwie wykrycia/przechwycenia dla sił USA działających w rejonie Arktyki.

Z kolei Bjørn Arild Gram, norweski minister obrony, podkreślił, że dzięki wystrzeleniu satelitów ASBM Norwegia zyskuje kontrolę nad strategicznie ważnymi usługami komunikacyjnymi na obszarze, który do tej pory nie był objęty zasięgiem łączy szerokopasmowych. Wzmocni to norweskie bezpieczeństwo (…). W północnej Norwegii została wybudowana dedykowana stacja naziemna do komunikacji z nowymi urządzeniami na orbicie. Przewidywany okres użytkowania świeżo wyniesionych satelitów wynosi około 15 lat.

Paweł Ziemnicki

Pracuje jako Kierownik Biura Związku Pracodawców Sektora Kosmicznego. Zawodowo związany z przemysłem kosmicznym od 2017 r. Zajmował się m.in. sprzedażą zdjęć satelitarnych. Jako dziennikarz przeprowadził wywiady m.in. z szefem Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), szefem Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) oraz z astronautą NASA, który w 1972 r. był na Księżycu w ramach misji Apollo 17.