Człowiek to nie towar. Straż Graniczna odnośnie przeciwdziałaniu handlu ludźmi

„Jeśli ktoś nie pozwala ci skontaktować się ze swoimi najbliższymi, jeśli ktoś zabrał ci telefon lub nie pozwala z niego korzystać, jeśli ktoś zabrał lub chce zabrać twoje dokumenty, jeśli ktoś za okazaną pomoc oczekuje od ciebie zapłaty lub odpracowania, jeśli czujesz, że ktoś w jakiś sposób ogranicza twoją wolność - nie ufaj bezgranicznie”. Tak brzmi przekaz kampanii Komendy Głównej Straży Granicznej.

Współczesne niewolnictwo, czyli handel ludźmi, przybiera najgorszą z form. Wieki temu niewolnik był zmuszany do nieodpłatnej pracy. Jego ówcześni właściciele czerpali z niego korzyści. Dzisiaj natomiast działają grupy przestępcze, które swoje ofiary do tej pracy także zmuszają, głównie stosując zastraszanie i groźby, i tak samo próbują osiągać korzyści majątkowe. Nietypowy spot jest kierowany przede wszystkim do osób, które znalazły się na granicy polsko-ukraińskiej. Niebezpieczeństwo czyhało tam nie tylko w momencie, gdy w lutym 2022 roku Rosja napadła na Ukrainę.

Chociaż od miesięcy na granicy naszego kraju i Ukrainy już nie ma tłumów, to niebezpieczeństwo wciąż istnieje. Nadal bowiem pojawiają się mniej lub bardziej liczne grupy osób, które zamierzają wykorzystać uchodźców, uciekających przed wojną i przekraczających granicę. Wśród ludzi, którzy z Ukrainy kierują się w naszą stronę, nawet ponad 80 procent stanowią kobiety, często z dziećmi. Właśnie Ukrainki mogą stać się ofiarami handlarzy ludźmi. Mimo, że polskie władze w pełni zapewniają minimalne standardy, mające chronić przed handlem ludźmi, takie incydenty nadal się zdarzają.

Straż Graniczna nie od dzisiaj czuwa na bezpieczeństwem osób, zwłaszcza kobiet i dzieci, w tym kontekście. Pierwsze projekty w tym zakresie rozpoczęła w 2003 roku. - Od 1 maja 2014 roku Straż Graniczna zyskała wynikającą wprost legitymację do rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw handlu ludźmi i niewolnictwa oraz ścigania ich sprawców - informuje SG. Jej funkcjonariusze biorą udział, jako jeden z wielu podmiotów, w przedsięwzięciach, wynikających z Krajowego Planu Działań przeciwko Handlowi Ludźmi.

Statystyki są przerażające. Z Raportu na Temat Zwalczania Handlu Ludźmi Polska 2023 wynika, iż wzrosła liczba aktów oskarżenia przeciw sprawcom. Zasądzono również więcej wyroków wobec handlarzy ludźmi.

- Po raz pierwszy od ośmiu lat zwiększono środki finansowe na pomoc dla ofiar i po raz pierwszy od sześciu lat zwiększono nakłady na realizację Krajowego Planu Działań - informują autorzy opracowania.

Dalej wskazują: - Administracja państwowa nie prowadzi odrębnych statystyk, dotyczących handlu ludźmi do pracy przymusowej i świadczenia usług seksualnych. Organy ścigania wszczęły dochodzenie w 20 sprawach z art. 189a Kodeksu karnego (dla porównania: rok wcześniej wszczęto dochodzenie w 23 sprawach), dwie sprawy dotyczyły handlu ludźmi w celach seksualnych, 14 dotyczyło pracy przymusowej, w tym trzy odnośnie zmuszania do żebractwa, a dwie związane były z nieokreślonymi formami handlu ludźmi.

Przypomnijmy: jesienią 2023 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu karnego, która zaostrza kary za handel ludźmi w celach seksualnych i w celu pracy przymusowej. W tym wypadku kara pozbawienia wolności wynosi od 3 do 20 lat.

W Polsce istnieje m.in. międzyresortowy Zespół ds. Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi. Oprócz Straży Granicznej, są w tym zespole przedstawiciele administracji rządowej (w tym przykładowo osoby z ministerstw, Komendy Głównej Policji, Urzędu ds. Cudzoziemców), instytucji (choćby Rzecznik Praw Dziecka, Główny Inspektorat Pracy) oraz organizacji pozarządowych.

Ofiary handlu ludźmi mogą liczyć na pewnego rodzaju zadośćuczynienie. W raporcie za zeszły rok nt. zwalczania handlu ludźmi czytamy, że po raz pierwszy od 2020 roku, sądy w czterech sprawach przyznały odszkodowania jego ofiarom.
Sporo jest jeszcze do zrobienia w tym obszarze - i nie chodzi jedynie o fizyczne zapewnienie bezpieczeństwa potencjalnym ofiarom. - Krajowy system pomocy małoletnim ofiarom nie uwzględniał potrzeb dzieci pozostających bez opieki, które mogły stać się ofiarami handlu ludźmi - podkreślają autorzy wspomnianego opracowania.